Is diabetes erfelijk?

Erfelijkheid Type 1 diabetes

Type 1 diabetes is niet erfelijk. De aanleg om de ziekte te krijgen wel. Hierdoor kan het gebeuren dat in een gezin of familie meerdere mensen type 1 diabetes krijgen. Helaas is het voorkomen van diabetes in dit soort families nog niet mogelijk.

Goed om te weten

Sommige mensen hebben meer kans op type 1 diabetes dan anderen. Zij hebben aanleg voor de ziekte.

Lees meer

Wetenschappers kunnen onderzoeken hoe groot de kans is op type 1 diabetes, maar dit heeft op dit moment nog geen zin.

Lees meer

Lukt het om te voorspellen of iemand type 1 diabetes krijgt? Dan kunnen wetenschappers proberen de ziekte te voorkomen.

Lees meer

Sommige soorten diabetes zijn wel erfelijk. Bijvoorbeeld MODY. Deze soort is anders dan type 1 of type 2 diabetes.

Lees meer

Kans op type 1 diabetes

Type 1 diabetes is een ingewikkelde ziekte. Meer dingen zorgen ervoor dat iemand type 1 diabetes krijgt. Ook begrijpen wetenschappers de ziekte nog niet helemaal.

Wel is duidelijk dat de kans op diabetes groter is als andere familieleden type 1 diabetes of andere auto-immuunziekten hebben.

Wat als iemand in het gezin type 1 diabetes heeft?

In Nederland heeft ongeveer 1 op de 1000 kinderen type 1 diabetes. Dit is een kans van 0,1%. De kans op type 1 diabetes verandert als:

een vader type 1 diabetes heeft. De kans is dan 5 tot 6 procent.
een moeder type 1 diabetes heeft. De kans is dan 3 tot 4 procent.
een broer of zus type 1 diabetes heeft. De kans is dan 5 tot 6 procent.
een tweelingbroer of tweelingzus type 1 diabetes heeft. Bij een eeneiige tweeling is de kans mogelijk zelfs 60 procent of hoger.

Grote verschillen tussen families

De ziekte type 1 diabetes is zelf niet erfelijk. Sommige mensen zijn er wel gevoeliger voor. Zij hebben aanleg voor de ziekte. Dit heeft te maken met de genen. Specifiek de genen in het lichaam die zich bezighouden met het afweersysteem. Dit zijn meerdere genen. Welke genen in een familie doorgegeven worden, verschilt.

In sommige families worden veel van deze genen doorgegeven van generatie op generatie. Dan is de kans op type 1 diabetes groot, soms wel tot 30 procent. Andere families hebben minder van deze genen. Er zijn ook genen die het lichaam juist beschermen tegen type 1 diabetes. Hierdoor verschilt de kans op type 1 diabetes veel per familie.

Testen op type 1 diabetes

Wetenschappers hebben een aantal genen gevonden, waarvan ze weten dat ze de kans op type 1 diabetes vergroten. Maar er zijn meer dingen dan de genen die ervoor zorgen dat iemand de ziekte krijgt. Het heeft daarom nu weinig zin om mensen te testen op hun genen.

Dat iemand aanleg heeft voor de ziekte, betekent niet dat iemand uiteindelijk type 1 diabetes krijgt.

Ook is er op dit moment nog geen manier om type 1 diabetes tegen te houden. Bij aanleg voor type 1 diabetes is er geen behandeling om te voorkomen dat iemand de ziekte krijgt. Dit is ook een reden dat testen op genen nu nog geen zin heeft.

Type 1 diabetes voorspellen en voorkomen

Volgens onderzoekers helpt het wel om type 1 diabetes op tijd te ontdekken. Dit zorgt ervoor dat de bloedsuikers minder in de war zijn bij de diagnose. In het ergste geval raken de bloedsuikers dan zo hoog dat er een gevaarlijke diabetische keto-acidose ontstaat.

Wetenschappers onderzoeken daarom wel of ze type 1 diabetes beter kunnen voorspellen. En of het zin heeft om mensen met een grotere kans op de ziekte al eerder te behandelen.

Testen op antistoffen

Dit kan bijvoorbeeld door familieleden van mensen met diabetes te onderzoeken op antistoffen. Dit zijn stoffen die het lichaam aanmaakt om ziekten tegen te gaan. Bij type 1 diabetes zijn er antistoffen die ervoor zorgen dat het lichaam de cellen in de alvleesklier kapotmaakt.

Wetenschappers hebben 5 antistoffen gevonden die belangrijk zijn bij type 1 diabetes. Deze antistoffen verklappen dat er iets gebeurt in het lichaam. Hoe meer antistoffen, hoe groter de kans dat iemand type 1 diabetes krijgt. Daarom kijken onderzoekers hoe ze deze antistoffen kunnen meten in het bloed. Ook onderzoeken ze hoe diabetes al bij het begin tegengehouden kan worden.

Diabeter test niet op type 1 diabetes

Op dit moment is het wetenschappelijk onderzoek naar testen op type 1 diabetes nog niet ver genoeg. Het heeft te weinig zin om familieleden van mensen met type 1 diabetes te controleren op antistoffen of genen. We letten wel op de nieuwste ontwikkelingen. Diabeter sluit daarom niet uit dat we in de toekomst wel gaan testen op type 1 diabetes, als onderzoek aantoont dat dit nuttig is.

Erfelijke diabetes: MODY

Type 1 diabetes is niet erfelijk. Er bestaan soorten diabetes die wel erfelijk zijn. Deze soorten komen door een verandering in een gen. 25% van de kinderen erft zo'n gen als een van de ouders dit heeft.

Een voorbeeld hiervan is monogenetische diabetes. Dit heet ook wel: MODY. Dit naam staat voor Maturity-Onset Diabetes of the Young. Deze soort diabetes wordt vaak ontdekt bij jonge mensen, maar het kan ook op latere leeftijd ontstaan.

MODY is geen type 1 of type 2 diabetes

Vaak wordt MODY verward met type 1 diabetes of type 2 diabetes. Dit komt doordat maar weinig mensen deze soort diabetes hebben. De diagnose MODY kan alleen bepaald worden door iemands genen te onderzoeken. Dit onderzoek duurt soms wel 3 maanden.

Iemand wordt niet zomaar onderzocht op MODY. Bij Diabeter doen we dit alleen als er aanwijzingen zijn dat het geen type 1 diabetes of type 2 diabetes is.

Bijvoorbeeld:

als iemand slank is en de diagnose type 2 diabetes krijgt
als in meerdere generaties na elkaar iemand diabetes heeft, zonder antistoffen in het lichaam
als een kind diabetes krijgt voordat het 1 jaar is
als iemand erg weinig insuline nodig heeft en dit niet verandert
als iemand meerdere andere aandoeningen heeft naast diabetes

Andere behandeling bij MODY

Als iemand MODY heeft, is vaak een andere behandeling mogelijk dan bij type 1 diabetes. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld pillen slikken en hebben geen of minder insuline nodig.

Meer lezen over Mody